Mam taką teorię, że nagroda literacka jest ważna dla tego, który ją dostaje i paru osób, ale tak naprawdę sprawą istotną są nominacje. Jest ich na tyle dużo, że można wyciągnąć jakieś ogólne wnioski o trendach, tendencjach, z samej nagrody głównej już trudniej.
Jeśli chodzi o Nike, to jest to wydarzenie raczej medialne i marketingowe niż literackie i oczywiście lepiej jest dostać Nike niż nie dostać 🙂 ale już same nominacje poetyckie w ostatnich latach mówią wszystko. To nie były złe tomiki. Ale żeby tak do głównej nagrody literackiej (czyli dotyczącej wszystkich gatunków)?
Tradycyjnie jest więc Gdynia. Rozdział nominacji jest czytelny i przewidywalny, podobnie jak w Silesiusie. Jeszcze bardziej czytelny i przewidywalny jest Orfeusz. Emocje wokół tych nagród mogą przeżywać głównie autorzy z powiązanych wydawnictw, zwykle dodaje się też parę „niezagospodarowanych” nazwisk, w które warto zainwestować. To cecha wolnego rynku, metoda jest skrzyżowaniem działalności partii politycznych i korporacji handlowych. Obawiam się, że trudno byłoby działać inaczej.
Na tym tle pojawia się – na razie ostrożna i zachowawcza – nagroda Szymborskiej. Tegoroczne nominacje są na pierwszy rzut oka rozdzielone według zasady „Panu Bogu zawleczkę a diabłu zegarek”. Wyczuwam takie „macanie” terenu, brak pewności, myślenie bardziej o tym, co w związku z nagrodą nie powinno się zdarzyć niż o tym, co powinno. Dowodzi też tego reakcja na zadymę z Adamem Włodkiem. Strona nagrody informacje podaje z opóźnieniem, temat znikł i nie ma komentarzy poza deklaracją „zawieszenia”. To polityka – nie dać się wciągnąć w zadymę, być ponad. Budować autorytet i wizerunek niezależności. Myślę, że minie parę lat, zanim pojawią się nominacje, które okażą się próbą przewartościowania zastanych zjawisk. Póki co – dotychczasowe rankingi i klasyfikacje są niezagrożone.
Zaskoczyło mnie natomiast pozytywnie Kutno (Złoty Środek Poezji). To pierwszy werdykt od dawna, który mnie nie zirytował. Ustalenie 2 lata temu, że książka Agnieszki Gałązki jest lepsza od książki Izy Fietkiewicz i wykluczenie z puli nominacji Michała Nowaka – to była jakaś ściana, dalej się nie dało zabrnąć. Tym razem nagrody (pomimo dwóch dziwolągów, których nie wymienię) wyglądają jak próba stworzenia ciekawej alternatywy dla Silesiusa i w ogóle dla tzw. „tendencji”. Gratuluję Januszowi Radwańskiemu, należało mu się. Jeśli Kutno utrzyma tę linię, to może mieć sens.
Jest jeszcze Iłłakowiczówna. Nagrodę za rok 2011 dostał Kacper Płusa za tomik wydany w 2012. Nagroda nie ma regulaminu, trudno ustalić skład kapituły, nominacje nie są ujawniane. Wiem z „przecieków”, że moja „Bez imienia” była w ścisłym finale za 2010, co jednak się na nic nie przekłada, bo przecieki są bez znaczenia. Kapituła nie ogłasza naboru książek, czytają to, co wpadnie im w ręce. Jednak nagroda ma pewną nośność medialną, więc autorzy dostają jakieś wsparcie. Płusa wydał niezły tomik, więc czemu nie, gratuluję. Ale sama nagroda to bardzo tajemnicza historia.
Jak już raz pisałem – kiedyś mnie to emocjonowało. Jak mecz Polska – ktoś tam. Kibicowałem, przeżywałem. Obecnie też patrzę na to jak na mecz, ale raczej np. Kazachstan – Andora. Pojawiają się jakieś ładne i brzydkie zagrania, padają bramki, chwilami jest ciekawie, chwilami nudno, dominuje jednak przeświadczenie, że mnie to nie dotyczy, a jak zadzwonią znajomi z pytaniem czy idę na piwo, to wyłączam telewizor i wychodzę.
P.S. Nie mam telewizora. To był tylko przykład 🙂
Ad. Iłłakowiczówna: nagrodę za rok 2011 dostał tomik wydany w 2012? Nie ogarniam.
to jest nagroda za debiut. zwykle dostawały w danym roku tomiki z roku poprzedniego. w 2011 dostał tomik wydany w 2010, a w 2012 dostał tomik wydany w 2012. czyli za 2011 nikt nie dostał.
w gruncie rzeczy nagroda nie ma regulaminu, więc nie wiadomo jakie są kryteria. jest tylko, że „debiut”. nie ma także podanego składu kapituły ani nominacji. czort wie o co tam chodzi i jak to działa. w biznesie mówi się, że coś „nie jest transparentne”.