Ukazała się niedawno w Polsce kolejna książka peruwiańskiego noblisty. Mario Vargas Llosa w dwunastu (jakże znamienna liczba) niewielkich rozdziałach–listach poufale zwierza się czytelnikom ze swoich prozatorskich doświadczeń. Już w pierwszym zdaniu wstępu do Listów do młodego pisarza autor zaznacza, że książka nie stanowi podręcznika. Ma być to zbiór esejów, subiektywnych i osobistych, dotyczących procesu tworzenia powieści. Listy kierowane są do „Przyjaciela” – młodego człowieka marzącego o byciu pisarzem, rzekomo proszącego doświadczonego twórcę o wskazówki. Pomysł pochodzi od wydawcy, który planował serię takich „wyznań mistrzów”, wtajemniczających w swój fach.
Z pewnością Llosa, który od młodości fascynował się twórczością literacką, a w chwili obecnej jest cenionym na całym świecie pisarzem, jest właściwą osobą, mogącą przekazać wiele interesujących wskazówek. Nie tylko początkującym „czeladnikom” w dziedzinie literatury, także wnikliwym czytelnikom swoich (i innych, oczywiście) książek. Poza tym jest osobą znaną, nazywaną niekiedy mianem skandalisty, więc określenie przez niego samego tej pozycji jako „czegoś na kształt autobiografii” ma działanie (niewątpliwie zamierzone) przyciągające odbiorców. Jego powieści (najbardziej chyba autobiograficzna Ciotka Julia i skryba) zawierają okruchy (lub całe kromki) rzeczywistości; niedawno wydana autobiografia Jak ryba w wodzie pozwala odnaleźć w nich liczne wątki zaczerpnięte z życia. Z pewnością wiele osób zainteresuje również osobista relacja Llosy jako autora. Nie jest to jednak relacja o tym, jak on sam stawał się pisarzem (choć pojawiają się i takie informacje), ani też o tym, jak wygląda jego – dosłowny, realny – warsztat pisarski. Niestety (przynajmniej dla mnie), brakuje w niej również odwołań do własnej twórczości (prócz wielce skromnej wzmianki o jednym opowiadaniu), co odczułam, czytając, jako przykrą niespodziankę.
Jak informuje nas autor we wstępie, w pisaniu wykorzystywał swoje notatki wykładowcy, a książka powstała w bardzo krótkim czasie (w roku 1997, więc już dość dawno, ale dla treści nie ma to zupełnie żadnego znaczenia – może prócz pewnej opinii o sukcesach i odznaczeniach…). Wbrew temu, jakie pozory może stwarzać wstęp, jest ona w największej części przekazem teorii – podanej w bardzo przystępny i nie skondensowany sposób. Llosa opisuje „środki, z jakich korzystają dobrzy pisarze, by nadać powieściom zniewalający nas, czytelników, urok” – pisząc, sytuuje się więc w pozycji odbiorcy, na równi z czytelnikiem i fikcyjnym adresatem listów. Porusza się przy tym w obrębie tematów zwykle dobrze znanych każdemu, dla kogo książki stanowią jedną z podstawowych dziedzin życia (natomiast jako wprowadzenie w te kwestie jest to z pewnością miła lektura). Każdy z dwunastu rozdziałów porusza inne zagadnienia – od pytania o powołanie pisarskie, do problemów kompozycyjnych narracji powieściowej. Uporządkowany charakter wywodu wprawny pisarz ożywia ironicznym dystansowaniem się od przekazywanych treści teoretycznych: „wolę bowiem czytać powieści, niż dokonywać ich wiwisekcji”. Widać, że usiłuje nadawać żartobliwy, poufały ton wywodom teoretycznym. Ale mimo wszystko pisze przecież z pozycji znawcy, a skoro nie przemawia do nas jako rzemieślnik-artysta-mistrz, pozostaje mu rola profesora literatury.
Plusem tej perspektywy jest to, że poznajemy ciekawą, osobistą „listę lektur”: w tekście znajdują się liczne przywołania książek innych autorów, zwykle (ale nie zawsze!) tych najbardziej przez Llosę cenionych. W tym „prywatnym panteonie” znajdują się, prócz niektórych światowych gigantów literatury, nazwiska z mniej nam znanego kręgu języka hiszpańskiego. Przeczytanie Listów… zaowocowało u mnie dopisaniem do spisu książek-które-koniecznie-chcę-przeczytać kolejnych paru pozycji.
Maria Dąbrowska-Czoch
Autor: Mario Vargas Llosa
Tytuł: Listy do młodego pisarza
Tłumaczenie: Marta Szafrańska-Brandt
Wydawnictwo: Znak, Kraków 2012
ISBN: 978-83-240-1876-5
Aktualny numer - Strona główna |
Powrót do poprzedniej strony |
© 2010-2019 Stowarzyszenie Salon Literacki.
Kopiowanie treści zawartych w serwisie wyłącznie za zgodą Redakcji i podaniem źródła pod cytowanym fragmentem, w przypadku portali internetowych - linkiem do serwisu salonliteracki.pl.
