Drukuj
Jerzy Fryckowski - Słowa bielsze od śniegu

Kilka lat temu, w roku 2006, ukazała się niezwykła książka, wyróżniająca się spośród wielu antologii. Słowa bielsze od śniegu to zebrane przez Jerzego Fryckowskiego wiersze wigilijne. Nie świąteczne, nie bożonarodzeniowe, a właśnie wigilijne. Ponad 120 autorów, poczynając od Jana Kochanowskiego a kończąc na poetach współczesnych.

Wigilia Bożego Narodzenia to w polskiej tradycji dzień szczególny, pełen radości, ale i refleksji nad przemijaniem, wspominaniem tych, których zabrakło przy wspólnym stole. Jak we wstępie pisze redaktor antologii, ta książka to efekt 16 lat poszukiwania, wybierania, przyglądania się kto z poetów uległ wigilijnej magii i najpiękniej ją zapisał. Łatwiej chyba wyliczyć, jakich nazwisk tu nie ma – bo tych jest niewiele. Jak podaje Fryckowski, nie znalazł wierszy wigilijnych u Broniewskiego, Herberta, Poświatowskiej i – co może zaskakiwać – u Wojtyły.

W Słowach bielszych od śniegu znajdziemy utwory doskonale znane, jak choćby zaczynającą się od słów „Bóg się rodzi, moc truchleje” Pieśń o Narodzeniu Pańskim Franciszka Karpińskiego – tak często śpiewaną polską kolędę, że nikt chyba nie zastanawia się kto był autorem jej słów. Odnajdziemy też np. Anioła – mało znany wiersz Adama Mickiewicza, czy wigilijny fragment z Wyzwolenia Stanisława Wyspiańskiego. Obok nazwisk znanych, Fryckowski przypomina też autorów zupełnie zapomnianych, jak Stanisław Ciesielczuk, Wiesław Kazanecki, czy Stanisław Piętak. Ciekawe, że kiedy tak wędrujemy przez kolejne stronice antologii trafiamy na kolejne wersy, które mieszkają gdzieś w naszej świadomości, które istnieją w nas i nawet nie myślimy, że to fragmenty wierszy: „kolędo czarujesz a łowisz jak niewód” (J. Czechowicz, Wigilia) czy „I drzewa mają swą Wigilię” (L. Staff, Wigilia w lesie).

Zapewne, jak zwykle przy antologiach, można dyskutować o doborze tekstów, zwłaszcza jeśli chodzi o autorów współczesnych. Warto jednak pamiętać, że pierwotnie antologia przewidziana była jako dwutomowa, a cała druga część miała być poświęcona twórcom żyjącym. Ekonomia wymusiła ograniczenie objętości, kosztem autorów najmłodszych. Może szkoda? Wszak łatwiej znaleźć wiersze klasyków. Mnie chyba najbardziej brakuje tekstów Ernesta Brylla z Kolędy Nocki – legendarnego musicalu (śpiewogry) Ernesta Brylla (do muzyki Wojciecha Trzcińskiego).

Nie zabrakło, na szczęście, jednego z moich ulubionych wierszy wigilijnych – fragmentu Przed zapaleniem choinki Gałczyńskiego o ulicy Wielkiej Kolędy:

A podobno jest gdzieś ulica
(lecz jak tam dojść? którędy?)
ulica zdradzonego dzieciństwa,
ulica Wielkiej Kolędy.
Na ulicy tej taki znajomy,
w kurzu z węgla, nie w rajskim ogrodzie,
stoi dom jak inne domy,
dom, w którym żeś się urodził.
Ten sam stróż stoi przy bramie.
Przed bramą ten sam kamień.
Pyta stróż: „Gdzieś pan był tyle lat?”
„Wędrowałem przez głupi świat.”

I aż szkoda, że w tomie znalazły się tylko teksty polskich autorów, a więc nie mogło być drugiego na mojej „liście świątecznych przebojów” wiersza Josipa Brodskiego zaczynającego się od słów Pada śnieg:

Nawet duszę śnieg zawiał. Tylko wydech zostawia
kłęby pary, jak profil chimery.
Lepiej pomódl się głośno, tak jak ten z Nazaretu,
za schodzących się zewsząd koliście
samozwańców z darami z wszystkich krain planety
i za każde niemowlę w kołysce
.

To moje ulubione, wybór oczywiście subiektywny, ale na pewno każdy znajdzie na ponad 250 stronach antologii takie, które przemówią do niego najmocniej, najczulej. 

Wiersze zebrane w antologii pokazują zmieniające się przez lata style pisania i świętowania, odbijają zdarzenia z niełatwej polskiej historii – choćby dlatego warto po nią sięgnąć. Niezależnie od tego, jak ważne są dla nas Święta, może lepiej uczcić je czytaniem wierszy wigilijnych niż kupieniem kolejnego świątecznego gadżetu. A więc niech to będzie Cicha noc, święta noc...

Dorota Ryst

Autor: Jerzy Fryckowski
Tytuł: Słowa bielsze od śniegu. Antologia poezji wigilijnej
Wydawca: Wydawnictwo Literacko-Edukacyjne Artis
ISBN: 978-83-60704-09-7

 

Aktualny numer - Strona główna

Powrót do poprzedniej strony


© 2010-2019 Stowarzyszenie Salon Literacki.
Kopiowanie treści zawartych w serwisie wyłącznie za zgodą Redakcji i podaniem źródła pod cytowanym fragmentem, w przypadku portali internetowych - linkiem do serwisu salonliteracki.pl.