Teatr, który chce dostrzec drugiego człowieka – o Teatrze St.I. Witkiewicza w Zakopanem

TEATR ST.I. WITKIEWICZA W ZAKOPANEM

Z czym kojarzy się Zakopane?
Z górami, nartami i oscypkami. Niektórym z tłokiem na „zakopiance”, innym z pięknymi wierszami inspirowanymi przyrodą tatrzańską, jeszcze innym… z teatrem. Tak! - Zakopane ma swój teatr i to od ponad 25 lat.

Teatr zainaugurował działalność 24 lutego 1985 roku premierą „Witkacy-Autoparodia. Niesmaczny góralsko-ceperski skecz Zakopiańczykom (prawdziwym?) poświęcone”, przyjmując za swego Patrona Stanisława Ignacego Witkiewicza w setną rocznicę jego urodzin.

Założycielami byli absolwenci Wydziału aktorskiego i reżyserii dramatu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. To teatr powstały nie mocą ustawy powołującej instytucję a entuzjazmem młodych ludzi i wolą stworzenia od podstaw własnego przybytku sztuki. Artystycznie niezależny, otwarty, funkcjonujący w przymierzu z widzem. Teatr tworzony w myśl zasady „tu i teraz”. Teatr ma bowiem wyjść naprzeciw lękom współczesnego człowieka, jego pragnieniom i pytaniom o sens życia.

To „Teatr – schronisko” dla wszystkich ludzi odczuwających wciąż żywą potrzebę spotkania ze sztuką, słowem, muzyką, drugim człowiekiem. Na Gości - jak to w schronisku - czeka zawsze gorąca herbata i uśmiech. Zresztą gros widzów schodzi prosto z gór- to chyba jedyny w Polsce teatr, w którym publiczność odziana jest najczęściej w swetry, polary i ubłocone górskie buty. Traktowany jest jako teatr o oryginalnej specyfice, charakteryzujący się swoistą poetyką i odrębnym stylem inscenizacji oraz „klimatem miejsca”. Owe cechy odróżniające Teatr im. Witkacego od innych, wpływające na jego specyfikę i rozpoznawalność to m.in: tworzenie świątecznej atmosfery, poruszanie tematów uniwersalnych w przedstawieniach, misteryjność teatru, motywy metateatralne, odwołania do tradycji teatru i sztuki, polemika z ideami i poglądami teoretycznymi Stanisława Ignacego Witkiewicza, pragnienie wzajemnej interakcji między sceną a widownią, wykorzystanie kolorytu zakopiańskiego otoczenia, nadekspresja środków wyrazu.

Teatr tworzony tu i teraz. W dzisiejszych czasach. Witkacy mówił, że ważny jest pojedynczy człowiek, ważne są jego osobiste odczucia, że ważne jest nie społeczeństwo, (ta szara, bezimienna masa) ale poszczególne indywiduum. Teatr chce dostrzec drugiego człowieka. Spojrzeć w jego twarz. Niech poczuje się dostrzeżony, jest ważny, ponieważ przyszedł do teatru; wykonał wysiłek ubrania się, wyjścia z domu, kupienia biletu, to twój widz – twój gość. Przyszedł na spotkanie z drugim człowiekiem, z aktorem na scenie. Jeżeli jego energia spotka się z energią aktora, nastąpi cud oczyszczenia, starożytne Katharsis. To najistotniejsze chwile w teatrze, dla aktora, i dla widza. Rzemiosło aktorskie staje się wtedy sztuką najwyższej miary.

Przedstawienia rozgrywane w różnych konwencjach i poetykach, zachowują wspólny element - próbę przełamania stereotypowego podziału scena - widownia. Bo najważniejsze jest spotkanie i dialog obu stron. Specyfiką Teatru Witkiewicza jest generalne przestrajanie wielkiego scenicznego instrumentu do każdego przedstawienia oddzielnie, za każdym razem widz zaskakiwany jest odmiennym kontekstem przestrzennym, mającym spowodować, aby uznał ów makrokosmos za swój. Spektakl ma być niepowtarzalną jednością wszystkich elementów konstruujących przedstawienie.

Od lat można wyróżnić w repertuarze dwie równolegle prowadzone drogi:
- pierwsza to nurt, który można nazwać „misteryjnym”. Należą do niego przedstawienia, które poruszają ważne, uniwersalne tematy, mówią o losie, życiu i przeznaczeniu człowieka, odwołują się do tradycji obrzędowej teatru, do jego źródeł religijnych i misteryjnych.
- drugi nurt to przedstawienia nawiązujące do awangardy przełomu XIX i XX wieku oraz spektakle współczesne, także kabaretowe. Właśnie dla tego typu przedstawień w 1991 roku otwarto scenę kameralną – kawiarnię nazwaną Sceną Atanazego Bazakbala - bohatera powieści „Pożegnanie jesieni” Stanisława Ignacego Witkiewicza.

W funkcjonowaniu teatru bardzo ważny jest Zespół - wspólne decyzje artystyczne, współdziałanie na próbach, partnerstwo na scenie. W zespole aktorskim brak podziału na ‘gwiazdy’ i aktorów drugiego planu;  panuje równorzędność zadań i odpowiedzialności za spektakl. Aktorzy prowadzą od 2000 roku warsztaty teatralne dla wszystkich zainteresowanych niebanalną przygodą teatralną, przekazując swoje metody pracy.

Od kilku lat, dzięki środkom unijnym Teatr Witkacego jest przebudowywany, wzbogacany w unowocześniony sprzęt techniczny. W związku z remontem po raz pierwszy w historii tego teatru coroczne hucznie obchodzone Urodziny Teatru i Patrona sceny zostaną przeniesione na jesień 2012 roku i tym samym połączone z otwarciem sceny po remoncie. Zespół Teatru mimo utrudnień lokalowych dużo gra - w Kawiarni Teatru, w Auli Zakopiańskiego Centrum Edukacji, w Dworcu Tatrzańskim, nawet w Muzeum Jana Kasprowicza na Harendzie. W historii Teatru zdarzyły się występy szczególne- na Krupówkach,  w Hotelu Górskim na Kalatówkach, na szczycie Kasprowego Wierchu czy  w najpiękniejszej scenografii, jaką można  sobie wymarzyć, czyli w otoczeniu Morskiego Oka. Wykorzystuje czas przebudowy na prezentację swego dorobku w różnych ośrodkach teatralnych na terenie całej Polski.

W swoim dorobku Teatr ma ponad 100 premier, nie tylko utwory Witkacego, ale klasykę i dramaty współczesne teatru polskiego i powszechnego. Zakopiański teatr można spotkać także poza macierzystą siedzibą – na festiwalach i przeglądach teatralnych, (które  zresztą nieraz przyniosły mu liczne nagrody i wyróżnienia) Jego zespół stara się publiczność zaskakiwać, bawić, rozśmieszać i prowokować do refleksji. Bo najcenniejsze jest to, co zostaje w pamięci i sercu widza.

Doświadczenie czy tak jest rzeczywiście- zdobądźcie sami! Przyjdźcie na Chramcówki 15 przy okazji pobytu pod Tatrami i na własnej skórze zobaczcie czy działa na Was atmosfera miejsca!

Agata Balcerowska-Całka
Zdjęcia: Elżbieta Hołowienko i Dorota Ryst

TEATR ST.I.WITKIEWICZA
ul. Chramcówki 15
34-500 Zakopane
tel. +48 18 20 00 660
KASA TEATRU-INFO: 600 00 15 14.

^{© 2010-2019 Stowarzyszenie Salon Literacki.
Kopiowanie treści zawartych w serwisie wyłącznie za zgodą Redakcji i podaniem źródła pod cytowanym fragmentem, w przypadku portali internetowych - linkiem do serwisu salonliteracki.pl.}