W najnowszym numerze...

×

Wiadomość

Failed loading XML...

Tegoroczny listopad upływa pod znakiem setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.

O sztuce polskiej można mówić naprawdę długo. Szalenie ważnym jej elementem jest muzyka, która przez dziesiątki lat podtrzymywała w Polakach ducha narodu. Jednakże nie mniej ważnym aspektem tożsamości narodowej są tańce.

Najbardziej znanym polskim tańcem narodowym jest polonez. Jego nazwa wywodzi się z języka francuskiego (fr. la polonaise) i została spolszczona.W Europie taniec ten nazywano bowiem po prostu tańcem polskim i stanowił on symbol polskości. W kraju natomiast, w poszczególnych regionachbył on chodzonym, pieszym, starodawnym, łażonym, mijanym, dreptanym, wolnym, okrągłym, powolnym, gęsim bądź wielkim. Określenia te doskonale oddają jego wolne tempo i podniosły charakter. Polonez zapisywany jest w metrum 3/4, z charakterystycznym rytmem i zakończeniem frazy.

W XVI i XVII wieku taniec ten gościł podczas wiejskich wesel, jednakże z uwagi na swą podniosłość, stopniowo przenikał do ceremoniału na dworach magnackich i szlacheckich. Dziś jest to właściwie jedyny taniec narodowy powszechnie tańczony przez Polaków –zwyczajowo rozpoczyna się nim bale.

W historii zapisało się wielu kompozytorów, którzy w swych dorobkach posiadają polonezy.

Na ich czele znajduje się oczywiście Fryderyk Chopin, który napisał ich kilkanaście, w tym 7 wydanych za życia, bardzo rozbudowanych, o doniosłym, dramatycznym charakterze. Poza jego kompozycjami, powszechnie znane są także utwory Michała Kleofasa Ogińskiego (Pożegnanie ojczyzny) oraz Wojciecha Kilara (Polonez z ekranizacji Pana Tadeusza). Dzieła dwóch ostatnich kompozytorów są obecnie najczęściej wykonywanymi polonezami podczas balów studniówkowych.

Poloneza tańczy się wykonując posuwiste kroki, z charakterystycznym zaznaczeniem pierwszej miary w każdym takcie. Pomimo wolnego tempa, taniec ten jest niezwykle widowiskowy, z uwagi na urozmaicające go figury, tworzone przez pary taneczne. Podczas balów tańczony jest zazwyczaj w strojach wieczorowych, zaś w ramach pokazów– w strojach historycznych, najczęściej pochodzących z okresu Księstwa Warszawskiego.

*

Krakowiak pochodzi, jak sugeruje jego nazwa – z Małopolski.Tam bowiem ludność wiejska powszechnie wykonywała przyśpiewki złożone z dwóch lub czterech wersów i na tym schemacie niejako opiera się także taniec. Wcześniej znany był m.in. jako proszowiak, skalbmierzak, suwany czy biegany. Z czasem przeniknął także do kręgów szlacheckich, gdzie zazwyczaj tańczono go przy okazji zabaw i kuligów. Choć krakowiak znany był dużo wcześniej, jego nazwa występuje w powszechnym użyciu dopiero od XVIII wieku, z uwagi na wykorzystywanie go w przedstawieniach scenicznych.Jego charakter sprzyjał także tworzeniu tekstów o zabarwieniu patriotycznym, które to w trudnych czasach historycznych podtrzymywały wśród Polaków tożsamość narodową.

Krakowiak jest tańcem o charakterystycznym, synkopowanym rytmie i dwudzielnym metrum. Podstawowymi krokami są cwał i krzesany. Obecnie krakowiaka spotkać można niemalże wyłącznie w sztuce –występuje w formie tańca połączonego ze śpiewem bądź w formie wyłącznie instrumentalnej.

*

Mazur wywodzi się z kręgów szlacheckich. W XIX wieku tańczony był przy muzyce instrumentalnej i przez lata zadziwiał inne nacje, głównie z uwagi na bogactwo figur tanecznych, którym przypisuje się wiele symbolicznych znaczeń, w tym żywioły wojenne i miłosne. Jest niezwykle trudny i wymagający, przede wszystkim z powodu szybkiego tempa i mnogości kroków. Podczas wykonywania mazura mężczyźni muszą wykazać się niebywałą sprawnością fizyczną, kobiety natomiast –wdziękiem, gracją i elegancją ruchów.

Jest to taniec niezwykle żywy, zapisywany w metrum 3/4, z nieregularnymi akcentami, które stanowią o jego wyjątkowym charakterze.Mazur od stuleci jest inspiracją dla kompozytorów. Został rozpowszechniony w operach Stanisława Moniuszki, ale po mazura sięgał również wspomniany już Chopin. W rytmie mazura skomponowany jest także hymn narodowy Polski – Mazurek Dąbrowskiego.

*

Kujawiak wywodzi się z Kujaw i stąd też jego nazwa; miano tańca narodowego zyskał dopiero w XIX wieku. Zwykle utrzymany jest w wolnym, spokojnym tempie oraz tonacjach mollowych lub skalach modalnych. Zabiegi te mają wyrażać rozległy krajobraz Kujaw oraz symbolizować mgły leniwie unoszące się ponad rozciągającymi się po horyzont polami.

Z uwagi na charakter tańca, bywa on określany jako śpiący bądź kolebany. Może to być jednak mylące, gdyż ludność wiejska miała w zwyczaju poprzedzać taniec wygrywaniem na jednym dźwięku charakterystycznego dlań rytmu w trójdzielnym metrum, a następnie, powtarzając kolejne wersy (kujawiak zawiera stosunkowo mało tekstu), wykonywać go w coraz szybszym tempie, aż do żywego, skocznego finału.

*

W przeciwieństwie do pozostałych tańców, oberek, zwany również obertasem,nazwą nie nawiązuje do krainy geograficznej; zawdzięcza ją bowiem krokom tanecznym i charakterystycznym obrotom. Pierwsze wzmianki na temat oberka datowane są na wiek XVI, kiedy to znany był w wielu regionach Polski. Przez lata tańczono go podczas wesel, naprzemiennie z kujawiakiem i mazurem (z którymi tworzy rodzinę tańców mazurkowych). Ślady tej tradycji dostrzegalne są także w muzyce Fryderyka Chopina, który jako dziecko bywał na wsi.

Oberek jest zdecydowanie najszybszym spośród polskich tańców narodowych, a stopień rozdrobnienia rytmicznego ogranicza możliwości śpiewu – stąd znikome ilości tekstów oberkowych.

Zapisywany jest w metrum 3/8 bądź 3/4, bez akcentów.

Oberka szczególnie upodobała sobie Grażyna Bacewicz. W jej dorobku znajduje się bowiem wiele oberków, które z lubością komponowała i wykonywała. Rytm i charakter tego tańca przemycała także do innych form instrumentalnych np. sonat.

*

Obecnie tańce narodowe spotkać można najczęściej podczas pokazów sztuki narodowej. Z pewnością warto zobaczyć je i usłyszeć w wykonaniu profesjonalistów. W Polsce istnieją i z powodzeniem występują zespoły pieśni i tańca. Najbardziej znanymi są zespoły Mazowsze i Śląsk, ale również wiele polskich uczelni prowadzi tego typu formacje, które podtrzymują i rozpowszechniają kulturę polską.

 Jowita Opyd

 

Aktualny numer - Strona główna

Powrót do poprzedniej strony


© 2010-2019 Stowarzyszenie Salon Literacki.
Kopiowanie treści zawartych w serwisie wyłącznie za zgodą Redakcji i podaniem źródła pod cytowanym fragmentem, w przypadku portali internetowych - linkiem do serwisu salonliteracki.pl.